• Studie
  • Bachelor
  • Master
  • Uitreiking bul!
  • Even stilstaan
  • Scripties
• Mensenrechten
  • Hoor en wederhoor
  • Ne bis in idem
  • Toegang tot rechter

Nederlands recht

De geleerden zijn het er niet over eens wat het belangrijkste beginsel is maar ze zijn het er wel over eens dat "hoor en wederhoor" tot de belangrijkste hoort en ik licht het toe aan de hand van het bestuursrecht, dat is tenslotte mijn terrein.

In het bestuursrecht waarin ik werkzaam ben zie je dat heel duidelijk terugkomen wanneer je een beroep doet op de rechter. Je formuleert een beroepschrift waarom je het niet eens bent met het bestuursorgaan (bijvoorbeeld het UWV of de gemeente) en daarna mag dat bestuursorgaan een verweerschrift sturen. En op de mondelinge behandeling krijg je om en om het woord, waarbij je op elkaar mag reageren. Meestal voer ik als gemachtigde het woord voor de cliënt, maar zelfs dan krijgt aan het einde van de zitting altijd de cliënt de gelegenheid om te zeggen wat hij wil. Hij krijgt het laatste woord.

Ook in het civielrecht komt dit terug. Het is een wezenlijk beginsel. Naast artikel 6 EVRM dat ik noemde op de hoofdpagina over de rechtsbeginselen kan je denken aan artikel 19 van het Wetboek tot Rechtsvordering: de rechter stelt de partijen over en weer in de gelegenheid hun standpunten naar voren te bregen en zich uit te laten over elkaars standpunten.... Bij zijn oordeel baseert de rechter zich niet op bescheiden of andere gegevens waar de partij zich niet over heeft kunnen uitlaten. Je hebt dus altijd de kans je te verdedigen. Dat is fair.

Tot slot noem ik het strafrecht: ook daar krijg je de kans je te verweren. De officier van Justitie leest de aanklacht voor en voert de bewijzen aan, jijzelf of je advokaat voert de verdediging en mag tegenbewijs aandragen. Ook hier is het laatste woord aan de verdachte.

In het geloof

Heb je ook recht op hoor en wederhoor in Bijbels recht? Natuurlijk, want zoals ik al zei is ons recht gebaseerd op het Bijbels recht. Je kan op verschillende manieren een vergelijking maken tussen onze rechtspraak en de laatste rechtszaak. Een variant is dat de duivel als officier van Justitie optreedt en jij je moet verdedigen met Jezus als advocaat en dat God de rechter is. Een ander beeld is dat God je ter verantwoording roept en zowel rechter als aanklager is. Welke variant je ook kiest, in alle varianten wordt er hoor en wederhoor toegepast en mag je als verdachte ook wat zeggen. In dit stukje kies ik voor de tweede variant.

Komt en laat ons samen rechten zegt de HEERE (Jesaja 1:18). Laten we er eens samen naar kijken.

Dat is in het Oude Testament en in het Nieuwe Testament kan je in Mattheüs 25 lezen meer lezen over het laatste oordeel en dan blijkt dat je zelf ook spreektijd krijgt. God komt tot een oordeel en Hij zal zeggen: dat zag er niet best uit: Ik was hongerig en u heeft mij niet te eten gegeven; Ik was naakt en u heeft mij niet gekleed; Ik zat in de gevangenis en u heeft mij niet bezocht; Ik was een vreemdeling en u heeft mij niet geherbergd (denk aan het kerstevangelie; zie het stukje "geen plaats" elders op de site). Wat heeft u daar op te zeggen. En dan zullen de mensen zich verdedigen: maar we hebben U nooit hongerig gezien, hoe hadden we U dan te eten moeten geven? En dan zal God zeggen: als jullie het aan één van de mensen op aarde had gedaan, dan had je het ook voor Mij gedaan. Maar u hebt het niet gedaan.
En ook omgekeerd, de mensen die door God beloond worden horen het: Ik was hongerig en u heeft Mij te eten gegeven enz... En ook zij mogen nog wat zeggen. En weet je wat zo grappig is: zij zeggen hetzelfde als de anderen: wanneer hebben wij U dan hongerig gezien? En dan zal God zeggen: jullie hebben het aan de mensen gedaan, dus ook aan Mij.

Hoor en wederhoor!