Een zondebok aanwijzen

Mijn favoriete spreekwoord uit de Bijbel. Het spreekwoord is erg ingeburgerd in de Nederlandse samenleving, dus goed om te weten waar de uitdrukking van daan komt. Maar eerst de betekenis: je hebt fouten gemaakt, en helaas kraait er wel een haan naar en daarom probeer je een derde ervoor op te laten draaien. Je geeft iemand anders, die beslist de fout niet gemaakt heeft, de schuld. Die moet de schuld maar dragen.

De uitdrukking is afkomstig uit het boek Leviticus en heeft te maken met de Grote Verzoendag. Op die dag verscheen het volk Israël voor God en vroeg het om vergeving van de schuld en alles wat het verkeerd gedaan had. Bij de priester werden op die dag 2 bokken gebracht. En Aäron zal de loten over die twee bokken werpen; een lot voor de HEERE en een lot voor de weggaande bok. Dan zal Aäron de bok, op dewelke het lot voor de HEERE zal gekomen zijn, toebrengen, en zal hem ten zondoffer maken (Leviticus 16:8 en 9). Die bok werd dus de zondebok en moest daarna geofferd worden. Daarmee werd de bok die onschuldig was, gestraft voor de zonde van het volk en werd Israël weer met God verzoend.

Op de andere bok moest de hogepriester zijn handen leggen en op die manier legde hij de zonden van het hele volk op de tweede bok. Dat werd ook een zondebok. Daarna werd die bok weggestuurd, de woestijn in. Ver weg. Beeld dat de zonde weg was, het was weer goed tussen God en het volk. Dat is ook het beeld dat wij kennen bij de zondebok, hij wordt verstoten en weggestuurd. Ik heb 2 plaatjes bij dit spreekwoord:

Links een schilderij van William James Webb (1830 - 1904) met de titel: Sending out the Scapegoat en rechts een actuele poster naar aanleiding van de Schipholbrand. Het proces tegen Ahmed Isa wordt gezien als een manoevre om hem voor alle schuld te laten opdraaien zodat de Nederlandse staat buiten schot blijft! Is het een actueel spreekwoord of niet!   Mooie symboliek, maar de betekenis die er achter zit is nog veel mooier. Eeuwen later kwam de Heere Jezus naar de aarde en Hij werd de grote zondebok. Hij heeft nooit iets verkeerds gedaan of gedacht; altijd deed Hij de wil van Zijn hemelse Vader. Hij werd de grote zondebok, Hij kreeg de zonde van al de mensheid te dragen en werd geofferd aan het kruis. En daardoor, alleen daardoor ben ik weer verzoend met God. Op het moment dat Jezus stierf aan het kruis scheurde het voorhangsel in de tempel waarachter de ark met het verzoendeksel stond. De offers van een bok waren niet meer nodig, de symboliek had plaats gemaakt voor de realiteit!

Dit is de kern van het christelijke geloof en de boodschap die je heel de Bijbel door kan vinden. Ik geef naast Leviticus 16 nog 2 gedeelten. Ik denk aan Jesaja een profeet die honderden jaren voor de komst van Jezus leefde. Je moet echt hoofstuk 53 eens lezen. "Maar Hem, Die geen zonde gekend of gedaan heeft, heeft God zonde voor ons gemaakt, opdat wij weer als rechtvaardig gezien zouden worden door God" en "de straf die ons de vrede aanbrengt, was op Jezus". Ook denk ik aan Johannes 3:16 dat je bij grote evenementen als de Olympische Spelen of voetbalwedstrijden nog wel eens op een spandoek ziet staan: Want zo lief heeft God de wereld gehad dat Hij zijn enige Zoon gegeven heeft, opdat iedereen die in Hem gelooft, eeuwig zal leven. En tot slot kan je ook de geschiedenis over het kruisigen van Jezus aan het eind van de evangelieën, Mattheüs, Markus, Lucas en Johannes, lezen.

Elke keer als ik in de krant iets lees of op televisie iets zie over het aanwijzen van een zondeboek, moet ik aan de grote verzoendag denken. Het is voor iedereen!

Contact | Actueel | Home | Geloof | Recht | Sport | Werk